کود حیوانی
در حقیقت این کود از فضولات حیوانات تهیه می‌شود که بیشتر از کود گوسفند و گاو و اسب و یا مرغ تشکیل می‌شود . کود حیوانی به علت دارا بودن حجم وسیعی از مود آلی و غذایی باقی مانده که برای غنای خاک بسیار مفید می‌باشد در طول تاریخ همواره مورد توجه کشاورزان بوده است .
کود انسانی نیز در رده کودهای حیوانی به حساب می‌آید!
کودهاي حيواني و مصرف آن در کشاورزی
مصرف کودهاي حيواني در زراعت از بدو اهلي نمودن حيوانات شروع شده است . فضولات حيوانات وقتي روي زمين ريخته شد گياهان در ان محل رشد سريعتري داشته اند روي اين اصل مصرف ان در همان زمانها شروع شده است . کود حيواني برخلاف کودهاي شيميائي اثرات يک جانبه نبوده بلکه از يک طرف کمک بر تامين مواد غذايي را نموده و از طرف ديگر خصوصيات فيزيکي خاک را نيز اصلاح مينمايد .
اثرات و اهميت کود حيواني در زراعت :
1- در بافت خاک موثر است .
2- منبع تامين مواد غذايي براي گياه است .
3- در افزايش توليد محصول موثرند . که بشرح زير توضيح داده ميشود .
تاثير کود حیوانی در خاک
– ظرفيت نگهداري اب در خاک را افزايش ميدهد . که اين امر در مواقع کم ابي کمک شاياني خواهد نمود .
– نفوپذيري اب در خاک را بهبود مي بخشد .
– کود حیوانی اب درون خاک را بنحوي با ذرات خاک متصل نمود و از تبخیر و نفوذ آن جلوگيري کرده و اماده براي جذب گياه می سازد و همين امر سبب جلوگيري از فرسايش نيز ميگردد .
– کود حیوانی عمليات زراعي را اسان نموده و زمین را براي گاو رو نمودن بهبود میبخشد .
– کود حیوانی در خاکهاي شني سبب اتصال بهتر ذرات در خاک گشته و در خاکهاي رسي سبب افزايش پروزيته و نفوذپذيري خاک ميگردد .
– کودهاي حيواني بعلت داشتن ماده الي سبب بهبود هوادهي خاک ميگردند کودهاي حيواني کربن دي اکسيد و اسيدهاي الي و مواد غذايي موجود در خاک را اماده براي جذب گياه مينمايد .
– ميزان جذب حرارت در خاک تيره بيشتر از خاکهاي روشن بوده و بهمين لحاظ کودهاي حيواني کمک زيادي در گرم شدن زمين و نهايتاً رشد بيشتر گياه ميگردد .
– کود حیوانی قدري خاصيت قليائي دارد که بمرور با مصرف کودهاي حيواني PH خاک افزايش ميابد .
– کود حیوانی باعث افزايش ميکرو اورگانيسم گردیده و باعث افزايش فعاليت بيولوژيکي خاک ميگردد .
اهميت کودهاي حيواني بر روي تامين مواد غذايي مورد نياز گياه :
در کيفيت کودهاي حيواني موارد زير موثر بوده و در ان دخيل ميباشند .
1- نوع
2- سن
3- مقدار و ارزش غذائي مصرف روزانه حيوان
4- نوع کاري که حيوان انجام ميدهد .
5- نوع جنس بستر و مقدار ان
6- نسبت کود مايع ( ادرار ) و جامد
7- نحوه و تکنيک نگهداري کود
– هر چند ميزان فسفر داخل کودهاي حيواني نسبت به کودهاي شيميائي بسيار اندک است ولي جذب فسفر از سوي گياه از طريق خاکها بخصوص خاکهاي قليائي بسيار کم ميباشد زيرا فسفر وارده به خاک در سال اول حدود 10 تا 30 درصد قابل جذب خواهد بود در حالکيه فسفر داخل کود حیوانی در داخل خاک جذب را اسان مينمايد .
اهميت کودهاي حيواني در ميزان توليد محصول :
همانطوريکه قبلاً نيز اشاره شد تاثير کودهاي حيواني چه بر روي خاکهاي زراعي و چه به لحاظ داشتن مواد مغذي يک کود با ارزش ميباشد . در اغلب مواقع اثرات مثبت کودهاي حيواني را در افزايش توليد محصول محرز است .
چه در موسسه تحقيقات خاک و اب و چه در ساير مراکز تحقيقاتي در خارج کشور موارد ياد شده بالا به اثبات رسيده است .
اثرات مفيد کودهاي حيواني ظرف 4-3 سال از بين خواهد رفت . ازمايشاتي که در اين مورد صورت گرفته اثرات کودهاي حيواني بميزان 40 تن در هکتار مدت 4 سال در افزايش گندم نقش داشته است .
تخمير کودهاي حيواني :
کودي که در طويله موجود است نمي توان روزانه انرا خارج کرده به سر مزرعه برد . چراکه بايستي مدتي بشکل مناسبي نگهداري تا توسط باکتريهاي هوازي و بي هوازي تخمير گردند . در شرايطي کودها ، توسط باکتريهاي هوازي و با توليد گرما ی 60 تا 70 درجه باعث تجزيه مواد الي داخل ان ميگردند و حتي قوه نامیه بذور علوفه هرز در این درجه حرارت از بين رفته و تا حد زيادي بيماريهاي احتمالي در داخل ان بي اثر خواهند شد . چنانچه کودهاي دپو شده فشرده شده و هواي داخل ان جايش را به CO2 بدهند تحت تاثير باکتريهاي بي هوازي تخمير شده ، که حرارت داخل کودهاي حيواني کاهش خواهند يافت در مرحله تخمير تغييرات شيميائي عمده اي در داخل کود حيواني صورت خواهد گرفت که خلاصه اي از ان ذيلاً اورده شده است
از بين رفتن کودهاي حيواني
در داخل طويله و يا بعد از خارج نمودن کود از طويله چنانچه رعايت اصول در نگهداري ان نشود انتقال به مزرعه قسمت عمده ان از بين خواهد رفت . بنابراين از زمان توليد تا انتقال به مزرعه از راههاي مختلفي خاصيت اين کودها بشرح زير از بين خواهد رفت .
البته در از بين رفتن مايعات داخل کودهاي حيواني به تنهائي نبوده بلکه مواد غذائي قابل حل در آب نيز بهمراه اين مايعات از بين خواهد رفت . يعني ازت ، فسفر ، پتاس نيز بهدر خواهد رفت . از طرفي مواد آلي قابل حل نيز به ميزان قابل توجه اي کاهش خواهد يافت . و اين موضوع رنک مايعاتي است که در زهکش و دپو اين کودها ملاحظه ميشود.
نگهداري صحيح کودهاي حيواني
در حقيقت نگهداري صحيح کودهاي حيواني نگهداري مواد غذائي داخل انهاست . هدر رفت مواد غذائي در بهترين شرايط نيز اتفاق مي افتد ولي مي توانيم ميزان انرا کاهش دهيم . براي اينکار استفاده از روشهاي زير تا حدودي مناسب خواهد بود .
مصرف کودهاي تازه مستقيماً در مزرعه
بعضي از کشاورزان کودهاي تازه حيواني را مستقيماً به مزرعه برده وارد خاک مينمايند . يا در نقاط مختلف بصورت دپو کوچک ريخته و بعداً با شخم وارد خاک مينمايند . با وارد نمودن کودهاي تازه به مزرعه قبل از عمل تخمير سبب خواهد شد که بذر علفهاي هرز و يا احياناً بيماريهاي مختلف وارد مزرعه کردند و اگر بصورت کوپه اي در جاهاي مختلف در مزرعه رديفي نيز نگهداري گردند سبب ميشود تا مواد غذائي در اثر بارندگي و يا تبخير مواد غذائي و مواد الي به هدر رود لذا براي جلوگيري از هدر رفت مواد غذائي نگهداري کود و تخمير آن ضروريست .
نگهداري مناسب کودهاي حيواني در يکجا
براي جلوگيري از هدر رفت بهر نحوي که ممکن است کودها را يکجا دپو نموده و بشکل مناسبي براي تخمير آماده نمائيم . براي اينکار موارد زير عمده و ضروريست .
الف – کودها در محل نگهداري، فشرده شوند .
ب – باندازه کافي در دپو و نگهداري کودها رطوبت وجود داشته باشد .
ج – نگهداري کود بايستي در حد مقدورات در فضاي سرپوشيده و يا در جريان حرکت هوا قرار داشته باشد .
د – جابجائي کودهاي دپو شده صورت نگيرد . اين چهار مورد از موارد عمده اي است که بايستي بکار گرفته شود.
يکي از راههاي جلوگيري از هدررفت که در بعضي از دامداريهاي بآسانی قابل تاٌمین است مواد زير بستر حيوانات در کف بستر طويله ها است گه کاملاً با پاهاي حيوانات مخلوط و فشرده خواهند شد . در اين روش بميزان زيادي مواد مورد مصرف بستر بکار گرفته شود .
نحوه ، ميزان و زمان مصرف کودهاي حيواني در مزرعه
زمان ، شکل و مقدار مصرف کود در زمين با خصوصيات فيزيکي و شيميائي خاک و نوع گياه شرايط اقليمي و نوع کودهاي مصرفي متفاوت خواهد بود .
زمان مصرف کودهاي حيواني
آزمايشاتي که بر روي کودهاي شيميائي در زمان مصرف انجام داده اند براي جلوگيري از شستشو و تاثير آن بر روي گياهان مختلف مشخص شد که مصرف اغلب کودها در زمان کاشت تاثير بهتري داشته است . در زمينه زمان مصرف کودهاي حيواني نيز چنين است . يعني کودهاي حيواني که کاملاً تخمير شده است بايستي همزان با کاشت و يا همزمان با مصرف کودهاي شيميائي مصرف نمود چراکه مواد مغذي داخل کودهاي حيواني نيز شسته شده به هدر ميرود .
آزمايشي که در امريکا روي مزرعه ذرت بهاره صورت گرفته است تاثير مصرف کود حيواني در پائيز و مقايسه آن در مصرف بهاره ملاحظه شده است .
مواد مغذي در کودهاي مورد مصرف در پائيز کمتر تاثير داشته است و نتايج مصرف بهاره مفيدتر بوده است . مصرف کودهاي حيواني در خاکهائي با بافت ریز هدر رفت مواد غذائي کمتر اتفاق ميافتد . در اين گونه مواقع مصرف کود در پائيز و يا اوايل زمستان که در منطقه بروز يخبندان نباشد اشکالي نيست . البته تثبيت مواد غذائي در اينگونه از خاکها بيشتر است . در خاکهاي سبک و شني و يا اراضي شيبدار که احتمال شستشو و فرسايش خاک مدنظر باشد زمان مصرف به زمان کاشت نزديک ميباشد .
نحوه مصرف کودهاي حيواني به خاک
کودها در فرصت کوتاه به مزرعه بشکل يکنواخت پخش نموده سپس با شخم زير خاک مينمائيم . در يک هکتار بميزان 10 تن کود حيواني سوخته مصرف ميگردد . اين عمل در ممالک پيشرفته و يا در بعضي از شرکتهاي دولتي در ايران دستگاهي است که در کف تریلی و پشت بندها ميکانيزه شده و يکنواخت در مزرعه پخش مينمايد . عمق مصرف در خاک بستگي به نوع خاک و نوع کود و شرايط اقليمي دارد . بطور مثال براي خاک شني در عمق داده ميشود .
ميزان مصرف کود حيواني
بطور کلي جهت تعيين مقدار کود حيواني به فاکتورهايي نظير ماده الي خاک ، نوع گياه مورد کشت ، بافت خاک ، ميزان باران بايد توجه داشت . مثلاً براي خاکهائي که از لحاظ ماده الي فقير باشند بايد ميزان کود حیوانی زيادتر مصرف نمود . از طرفي خاکهائيکه داراي بافت سبک هستند نسبت به خاکهاي سنگين مصرف کود حيواني بيشتر خواهد بود و يا در مناطقي که داراي باران زيادي باشند مصرف کود زيادتر خواهد شد . نياز گياهان به کود حيواني متفاوت خواهد بود . مثلا نياز غلات به کودهاي حيواني نسبت به گياهان وجيني متفاوت خواهد بود .
سایبان سبز با دارا بودن انبار های وسیع و دستگاه های مجهز قادر به تولید با بالاترین کیفیت بوده و کود حیوانی را نیز با توجه به قابلیت رشد بالایی که به گیاه می دهد به محصولات خود اضافه نموده است.
sorce:wikipedia.com